تئاتر بولشوی مسکو: گوهر درخشان هنرهای نمایشی روسیه

در قلب تپنده مسکو، جایی که تاریخ و هنر در هم می‌آمیزند، تئاتر بولشوی همچون گوهری درخشان می‌درخشد. این بنای عظیم که بیش از دو قرن است میزبان بزرگترین آثار اپرا و باله جهان بوده، نه تنها یک سالن نمایش، بلکه نماد فرهنگ و هویت روسیه به شمار می‌رود. تئاتر بولشوی با معماری خیره‌کننده‌اش، سالن‌های مجلل و تاریخ پرفراز و نشیبش، یکی از مهمترین جاذبه‌های فرهنگی جهان محسوب می‌شود.

قدم زدن در راهروهای این تئاتر در تور روسیه، مانند سفر در زمان است.زمانی که با تور روسیه سفر می کنید و از لحظه‌ای که پای خود را در لابی اصلی تئاتر بولشوی مسکو می‌گذارید، شکوه و عظمت این مکان شما را در بر می‌گیرد. چلچراغ‌های کریستالی، نقاشی‌های سقفی باشکوه، آینه‌های بزرگ و تزیینات طلایی، همه و همه حکایت از اهمیت این مکان در تاریخ هنرهای نمایشی دارند. بولشوی تنها یک تئاتر نیست، بلکه معبدی برای عاشقان هنر است.

تاریخچه تئاتر بولشوی

تولد یک افسانه (قرن هجدهم)

داستان بولشوی به سال ۱۷۷۶ بازمی‌گردد، زمانی که پرنس پیوتر اوروسوف با دریافت مجوز از کاترین کبیر، امپراتریس روسیه، اقدام به تأسیس یک شرکت تئاتر در مسکو کرد. اولین نمایش‌های این گروه در یک خانه خصوصی اجرا می‌شد. در سال ۱۷۸۰، پرنس اوروسوف به همراه شریک انگلیسی‌اش، مایکل مدوکس، اولین ساختمان تئاتر را در تقاطع خیابان پتروفکا و نابریژنایا ساختند که به نام تئاتر پتروفسکی معروف شد.

این ساختمان که از چوب ساخته شده بود، در سال ۱۸۰۵ در اثر آتش‌سوزی ویران شد. اما این پایان کار نبود. در سال ۱۸۲۱، معمار مشهور ژوزف بووه مأمور طراحی ساختمان جدیدی برای تئاتر شد. او با الهام از معماری نئوکلاسیک، طرحی باشکوه ارائه داد که در سال ۱۸۲۵ با نام جدید “تئاتر بولشوی” (به معنای تئاتر بزرگ) افتتاح شد. افتتاحیه با اجرای باله “کندریلا” اثر فردیناند سور برگزار شد.

دوره طلایی (قرن نوزدهم)

قرن نوزدهم دوران شکوفایی تئاتر بولشوی بود. در این دوره، آهنگسازان بزرگی مانند پیوتر چایکوفسکی ارتباط نزدیکی با تئاتر داشتند. بسیاری از آثار ماندگار چایکوفسکی از جمله اپراهای “یوجین اونگین” و “ملکه پیک” و باله‌های “دریاچه قو”، “زیبای خفته” و “فندق‌شکن” برای اولین بار در این تئاتر به روی صحنه رفتند.

در سال ۱۸۵۳، فاجعه دیگری رخ داد و تئاتر بار دیگر در آتش سوخت. این بار بازسازی تحت نظر معمار آلبرتو کاووس انجام شد که بسیاری از ویژگی‌های معماری امروزی بولشوی از جمله نمای کلاسیک، ستون‌های عظیم و مجسمه آپولو را به آن افزود. سالن اصلی نیز با گنجایش ۱۷۴۰ نفر و با آکوستیک بی‌نظیرش طراحی شد. تئاتر جدید در سال ۱۸۵۶ با اجرای اپرای “وینتا” اثر وینچنزو بلینی افتتاح شد.

انقلاب و دوران شوروی (قرن بیستم)

انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ تأثیر عمیقی بر تئاتر بولشوی گذاشت. در ابتدا، بسیاری گمان می‌کردند که دولت جدید این نماد فرهنگ اشرافی را تعطیل خواهد کرد، اما لنین شخصاً دستور حفظ و حمایت از آن را صادر کرد. در دوران شوروی، بولشوی به عنوان ویترین فرهنگی نظام کمونیستی مورد توجه ویژه قرار گرفت و بودجه قابل توجهی به آن اختصاص یافت.

در جنگ جهانی دوم، زمانی که مسکو تحت بمباران شدید آلمان نازی قرار داشت، تئاتر بولشوی به فعالیت خود ادامه داد. جالب اینجاست که در سال ۱۹۴۱، یک بمب به ساختمان تئاتر اصابت کرد اما منفجر نشد و پس از خنثی‌سازی، به عنوان نمادی از مقاومت فرهنگی روسیه در موزه تئاتر نگهداری می‌شود. در دوران جنگ، بسیاری از هنرمندان بولشوی به شهر کویبیشف (سامارای امروزی) منتقل شدند و در آنجا به اجرای برنامه ادامه دادند.

دوران معاصر (قرن بیست و یکم)

در سال ۲۰۰۵، پروژه عظیم بازسازی تئاتر بولشوی، از جاهای دیدنی روسیه، آغاز شد که شش سال به طول انجامید و حدود ۷۰۰ میلیون دلار هزینه داشت. این بازسازی که یکی از پیچیده‌ترین پروژه‌های مرمت در جهان محسوب می‌شود، با چالش‌های بسیاری همراه بود. مهندسان باید در حالی که به اصالت تاریخی بنا احترام می‌گذاشتند، آن را با استانداردهای فنی و ایمنی قرن بیست و یکم هماهنگ می‌کردند.

بازسازی شامل تقویت فونداسیون، نوسازی کامل سیستم‌های الکتریکی و مکانیکی، احیای تزیینات طلایی و نقاشی‌های دیواری اصلی و همچنین ساخت یک سالن جدید زیرزمینی بود. تئاتر بولشوی پس از این بازسازی، در ۲۸ اکتبر ۲۰۱۱ با اجرای باله “زیبای خفته” بار دیگر درهای خود را به روی عموم گشود. امروزه، بولشوی به عنوان یکی از جاهای دیدنی مسکو، همچنان به عنوان یکی از برجسته‌ترین نهادهای فرهنگی جهان شناخته می‌شود و سالانه میزبان ده‌ها هزار هنردوست از سراسر جهان است.

معماری تئاتر بولشوی

معماری تئاتر بولشوی ترکیبی خیره‌کننده از سبک‌های نئوکلاسیک و امپراتوری روسی است. نمای اصلی ساختمان که رو به میدان تئاترالنی قرار دارد، با هشت ستون عظیم کورینتی تزیین شده است. بالای این ستون‌ها، مجسمه‌ای برنزی از آپولو (خدای هنرهای یونان باستان) سوار بر ارابه‌ای چهار اسبه قرار دارد که نماد هنرهای نمایشی است. این مجسمه که توسط پیوتر کلودت طراحی شده، یکی از نمادین‌ترین عناصر تئاتر محسوب می‌شود.

ورودی اصلی تئاتر با پلکانی عریض و مجلل طراحی شده که مهمانان را به لابی اصلی هدایت می‌کند. لابی تئاتر با آینه‌های بزرگ وستنی، ستون‌های مرمرین و تزیینات طلایی تزیین شده است. سقف این بخش با نقاشی‌های دیواری باشکوهی پوشیده شده که صحنه‌هایی از اساطیر یونانی را به تصویر می‌کشند. کفپوش پارکت چوبی با طرح‌های پیچیده، از دیگر ویژگی‌های چشمگیر این بخش است.

سالن اصلی

سالن اصلی تئاتر بولشوی که به شکل نعل اسب طراحی شده، یکی از زیباترین سالن‌های نمایش جهان محسوب می‌شود. گنجایش این سالن ۱۷۴۰ نفر است و با روکش مخمل قرمز، تزیینات طلایی و صندلی‌های چوبی مجلل تزیین شده است. سقف سالن با نقاشی‌های دیواری باشکوهی پوشیده شده که توسط هنرمند آلمانی، یوهان دام، طراحی شده‌اند. این نقاشی‌ها صحنه‌هایی از زندگی آپولو و نه موزه (الهه‌های هنر در اساطیر یونانی) را به تصویر می‌کشند.

چلچراغ مرکزی سالن که وزنی حدود ۱٫۵ تن دارد، با ۲۶۰ لامپ روشنایی سالن را تأمین می‌کند. این چلچراغ که از کریستال‌های برش‌خورده ساخته شده، در هنگام اجراها به آرامی بالا می‌رود تا نور آن مانع دید تماشاگران نشود. آکوستیک سالن اصلی بولشوی که حاصل محاسبات دقیق مهندسی است، به گونه‌ای طراحی شده که حتی زمزمه‌های روی صحنه در دورترین نقاط سالن به وضوح شنیده می‌شود.

صحنه و امکانات فنی

صحنه اصلی تئاتر بولشوی با ابعاد ۲۱٫۶ متر عرض، ۲۳٫۵ متر عمق و ۲۴٫۵ متر ارتفاع، یکی از بزرگترین صحنه‌های تئاتر جهان محسوب می‌شود. این صحنه مجهز به پیشرفته‌ترین سیستم‌های فنی از جمله سیستم‌های نورپردازی کامپیوتری، سیستم صوتی دیجیتال و مکانیسم‌های پیچیده برای تغییر دکور است. عمق زیر صحنه به ۱۸ متر می‌رسد که فضای کافی برای نصب دکورهای عظیم و سیستم‌های مکانیکی را فراهم می‌کند.

یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد صحنه بولشوی، شیب ۷ درجه‌ای آن است که به تماشاگران اجازه می‌دهد اجرا را از زوایای مختلف به خوبی ببینند. کف صحنه از چوب مخصوصی ساخته شده که برای رقص باله بهینه شده است. این چوب خاصیت ارتجاعی مناسبی دارد و از آسیب‌دیدگی پای رقصنده‌ها جلوگیری می‌کند. سیستم نورپردازی صحنه شامل بیش از ۳۰۰ پروژکتور است که می‌توانند اثرات نوری پیچیده‌ای ایجاد کنند.

بخش‌های مختلف تئاتر بولشوی

ساختمان تاریخی

ساختمان اصلی تئاتر بولشوی شامل چندین بخش مجزا است که هر کدام عملکرد خاصی دارند. طبقه همکف شامل لابی اصلی، بوفه‌ها و سالن‌های انتظار است. طبقات بالایی که از طریق پلکانی مجلل قابل دسترسی هستند، شامل گالری‌های تماشاچیان و سالن‌های ویژه می‌شوند. در زیرزمین تئاتر، رختکن هنرمندان، کارگاه‌های دکورسازی و لباس‌دوزی و همچنین سیستم‌های فنی قرار دارند.

یکی از دیدنی‌ترین بخش‌های تئاتر، سالن سفید (White Foyer) است که در طبقه دوم قرار دارد. این سالن با ستون‌های مرمرین، آینه‌های بزرگ و تزیینات طلایی تزیین شده و معمولاً برای پذیرایی از مهمانان ویژه استفاده می‌شود. سالن سبز (Green Drawing Room) نیز که با پارچه‌های مخمل سبز و مبلمان آنتیک تزیین شده، از دیگر بخش‌های مجلل تئاتر محسوب می‌شود.

سالن جدید (New Stage)

سالن جدید تئاتر بولشوی که در سال ۲۰۰۲ افتتاح شد، در ساختمانی مجاور به ساختمان اصلی قرار دارد. این سالن با گنجایش ۱۰۰۰ نفر، برای اجراهای آزمایشی، آثار مدرن و برنامه‌های آموزشی استفاده می‌شود. معماری داخلی سالن جدید ترکیبی از عناصر مدرن و کلاسیک است و امکانات فنی پیشرفته‌ای دارد. این سالن به ویژه برای معرفی آثار جدید و هنرمندان جوان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سالن جدید همچنین شامل استودیوهای تمرین، کلاس‌های آموزشی و کارگاه‌های تولید لباس و دکور است. بسیاری از تمرین‌های گروه باله و ارکستر بولشوی در این بخش انجام می‌شود. طراحی آکوستیک سالن جدید به گونه‌ای است که هم برای اجراهای اپرا و هم برای کنسرت‌های سمفونیک مناسب باشد.

موزه تئاتر بولشوی

موزه تئاتر بولشوی که در سال ۱۹۲۰ تأسیس شد، یکی از غنی‌ترین مجموعه‌های مربوط به هنرهای نمایشی در جهان را در خود جای داده است. این موزه شامل بیش از ۲۰۰٬۰۰۰ اثر از جمله طراحی‌های لباس، ماکت‌های صحنه، عکس‌های تاریخی، دستنوشته‌های آهنگسازان و یادگاری‌های هنرمندان مشهور است. قدیمی‌ترین آثار موزه به دهه ۱۷۷۰ و اولین سال‌های تأسیس تئاتر بازمی‌گردد.

بخش ویژه‌ای از موزه به تاریخ باله بولشوی اختصاص دارد که شامل کفش‌های رقص اسطوره‌هایی مانند گالینا اولانوا، مایا پلیستسکایا و رودولف نورئیف است. یکی از جالب‌ترین بخش‌های موزه، مجموعه ماسک‌های مراسم افتتاحیه تئاتر در سال ۱۸۲۵ است. بازدید از موزه معمولاً به صورت تورهای سازمان‌یافته و با راهنمای متخصص انجام می‌شود.

نکات بازدید از تئاتر بولشوی

بازدید از تئاتر بولشوی تجربه‌ای منحصر به فرد است که نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارد. بهترین زمان برای بازدید فصل پاییز و زمستان است که فصل اصلی اجراهای باله و اپرا محسوب می‌شود. برای تهیه بلیط بهتر است حداقل ۳ تا ۶ ماه قبل از تاریخ مورد نظر خود اقدام کنید، زیرا بلیط‌ها به سرعت به فروش می‌رسند. بلیط‌ها را می‌توان از طریق وبسایت رسمی تئاتر یا دفاتر فروش معتبر تهیه کرد.

لباس مناسب برای بازدید از تئاتر بولشوی اهمیت زیادی دارد. اگرچه امروزه قوانین لباس کمتر سختگیرانه شده‌اند، اما بهتر است لباس نیمه‌رسمی بپوشید. مردان معمولاً کت و شلوار و زنان لباس شب یا دامن و بلوز مجلسی می‌پوشند. جین، تی‌شرت و کفش ورزشی مناسب این مکان محسوب نمی‌شوند. به خاطر داشته باشید که عکاسی در حین اجراها ممنوع است و استفاده از تلفن همراه نیز باید به حداقل برسد.

تورهای پشت صحنه

برای علاقه‌مندان به دنیای پشت صحنه، تئاتر بولشوی تورهای ویژه‌ای برگزار می‌کند که فرصت بی‌نظیری برای کشف رازهای این بنای تاریخی فراهم می‌کند. این تورها که به زبان‌های روسی و انگلیسی ارائه می‌شوند، شامل بازدید از سالن تمرین باله، کارگاه‌های دکور و لباس، بخش فنی و حتی صحنه اصلی می‌شوند. در طول تور، راهنماهای متخصص اطلاعات جالبی درباره تاریخ و عملکرد تئاتر ارائه می‌دهند.

تورهای پشت صحنه معمولاً در روزهای غیراجرا (معمولاً صبح‌ها) برگزار می‌شوند و حدود ۱٫۵ تا ۲ ساعت طول می‌کشند. هزینه این تورها حدود ۳۰۰۰ روبل است و بهتر است حداقل یک هفته قبل رزرو شوند. یکی از جذاب‌ترین بخش‌های تور، بازدید از سیستم پیچیده تغییر دکور است که شامل آسانسورهای عظیم و پلتفرم‌های متحرک می‌شود.

جاذبه‌های دیدنی نزدیک به تئاتر بولشوی

تئاتر بولشوی در مرکز تاریخی مسکو قرار دارد و اطراف آن مملو از جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی است. در فاصله چند دقیقه‌ای پیاده، میدان سرخ و کرملین قرار دارند که از مهمترین نمادهای روسیه محسوب می‌شوند. فروشگاه بزرگ گوم (GUM) که در ضلع شرقی میدان سرخ قرار دارد، نه تنها بهشت خریداران لوکس‌پسند است، بلکه به خاطر معماری شیشه‌ای و آهنی منحصر به فردش نیز شهرت دارد.

موزه تاریخی دولتی روسیه که در ساختمانی قرمز رنگ در میدان سرخ قرار دارد، مجموعه‌ای غنی از آثار مربوط به تاریخ روسیه از عصر حجر تا به امروز را در خود جای داده است. کلیسای جامع سنت باسیل با گنبدهای پیازی شکل و رنگارنگش که در جنوب میدان سرخ قرار دارد، یکی از شناخته‌شده‌ترین نمادهای مسکو و کل روسیه است. بازدید از این جاذبه‌ها می‌تواند برنامه سفر شما به بولشوی را تکمیل کند.

چرا باید از تئاتر بولشوی بازدید کنیم؟

تئاتر بولشوی تنها یک سالن نمایش نیست، بلکه تجربه‌ای است که هر هنردوستی باید حداقل یک بار در زندگی خود آن را امتحان کند. اینجا جایی است که تاریخ، هنر و معماری در هم می‌آمیزند تا لحظاتی فراموش‌نشدنی خلق کنند. تماشای یک اجرای باله یا اپرا در بولشوی، مانند سفر به قلب فرهنگ روسی است. صدای ارکستر زنده، حرکات موزون رقصنده‌ها و فضای مجلل سالن، ترکیبی جادویی ایجاد می‌کنند که در هیچ جای دیگر جهان تکرار نمی‌شود.

بولشوی همچنین فرصتی استثنایی برای دیدن بهترین هنرمندان جهان در عمل است. بسیاری از ستاره‌های بین‌المللی باله و اپرا، اجراهای خود را در این تئاتر به ثبت رسانده‌اند. حتی اگر به هنرهای نمایشی علاقه چندانی ندارید، معماری خیره‌کننده و تاریخ غنی این مکان به تنهایی ارزش بازدید دارد. بولشوی موزه‌ای زنده است که نفس‌های تاریخ را در هر گوشه‌اش می‌توان حس کرد.

سخن پایانی

تئاتر بولشوی مسکو با بیش از دو قرن تاریخ، همچنان به عنوان یکی از درخشان‌ترین ستاره‌های دنیای هنرهای نمایشی می‌درخشد. این بنای باشکوه که شاهد فراز و نشیب‌های بسیاری بوده، امروزه به نمادی پایدار از فرهنگ و هنر روسیه تبدیل شده است. بازدید از بولشوی، چه برای تماشای یک اجرای خیره‌کننده و چه برای گشت‌وگذار در معماری بی‌نظیرش، تجربه‌ای است که تا پایان عمر در خاطر خواهد ماند.

اگر قصد سفر به روسیه را دارید، حتماً بازدید از تئاتر بولشوی را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهید. حتی اگر موفق به تهیه بلیط اجرا نشدید، تورهای روزانه و بازدید از موزه تئاتر نیز می‌توانند تصویر روشنی از عظمت این مکان به شما ارائه دهند. بولشوی نه تنها یک تئاتر، بلکه گنجینه‌ای ملی و میراثی جهانی است که هر بیننده‌ای را به تحسین وامیدارد.امیدواریم از مطالعه تئاتر بولشوی مسکو لذت برده باشید و با دیدگاه ارزشمند خود، نارون را در ارائه محتواهای گردشگری مفید یاری نمایید.

منابع:

وبسایت رسمی Bolshoi.ru

Faculty of Journalism of Moscow State University

Russiable.com