در قلب میدان سرخ مسکو، بنایی خیره‌کننده با گنبدهای پیازی رنگارنگ خودنمایی می‌کند که گویی از دل افسانه‌های اسلاوی به واقعیت پیوسته است. کلیسای جامع سنت باسیل نه تنها نماد مسکو، بلکه یکی از شناخته‌شده‌ترین بناهای تاریخی جهان است که هر ساله گردشگران بسیاری را به تور روسیه جذب می‌کند.
تاریخچه کلیسای سنت باسیل: از پیروزی نظامی تا شاهکار معماری
داستان ساخت این کلیسای خارق‌العاده به سال 1555 میلادی بازمی‌گردد، زمانی که ایوان چهارم، معروف به ایوان مخوف، پس از پیروزی قاطعانه بر خانات قازان، تصمیم به ساخت بنایی گرفت که یادبود این پیروزی بزرگ باشد. این پیروزی نه تنها قدرت روسیه را تثبیت کرد، بلکه مسیر را برای گسترش قلمرو این کشور به سوی شرق هموار ساخت.
ساخت کلیسا در سال 1555 آغاز شد و تا سال 1561 به طول انجامید. برخلاف تصور رایج، این بنا نه توسط یک معمار ایتالیایی، بلکه توسط دو معمار روسی به نام‌های پوستنیک یاکوولف و بارما طراحی و ساخته شد. افسانه‌ها حاکی از آن است که ایوان مخوف پس از اتمام ساخت، چنان تحت تأثیر زیبایی بنا قرار گرفت که دستور داد چشمان معماران را کور کنند تا هرگز نتوانند شاهکاری مشابه خلق کنند. هرچند این داستان بیشتر جنبه افسانه‌ای دارد و توسط مورخان تأیید نشده است.
“سنت باسیل همچون شعله‌ای رنگین در قلب مسکو می‌سوزد، یادآور روزهایی که روسیه خود را به عنوان یک قدرت بزرگ تثبیت کرد.” – دیمیتری لیخاچف، مورخ هنر روس
نام اصلی این بنا “کلیسای تثلیث” بود، اما به تدریج به نام باسیل مقدس، عارفی که در زمان ایوان مخوف می‌زیست و حتی مورد احترام تزار بود، شناخته شد. باسیل مقدس فردی بود که با وجود قدرت مطلق ایوان، جرات انتقاد از او را داشت و برای فقرا و ستمدیدگان سخن می‌گفت.
معماری کلیسای سنت باسیل
معماری خارق العاده کلیسای سنت باسیل، باعث شده است که این مکان به یکی از محبوب ترین جاهای دیدنی مسکو تبدیل شود. معماری این کلیسا ترکیبی بی‌نظیر از سنت‌های روسی و تأثیرات آسیایی است. این بنا متشکل از 9 کلیسای مجزا است که حول یک کلیسای مرکزی ساخته شده‌اند. هر یک از این کلیساها به یکی از پیروزی‌های ایوان در جنگ با قازان اختصاص یافته و گنبدهای پیازی شکل آنها هر کدام طراحی و رنگ منحصر به فردی دارند.
رنگ‌های درخشان گنبدها – قرمز، سبز، زرد و آبی – در ابتدا چنین پررنگ نبودند. در طول قرن‌ها، به تدریج این رنگ‌ها به ساختمان اضافه شدند تا نمادی از باغ بهشت باشند. ارتفاع بلندترین برج کلیسا به 65 متر می‌رسد و ساختار کلی بنا به گونه‌ای طراحی شده که از هر زاویه‌ای نمای متفاوتی ارائه می‌دهد.
بخش‌های مختلف کلیسای سنت باسیل
کلیسای سنت باسیل از چندین بخش مجزا تشکیل شده که هر کدام ویژگی‌های منحصر به فردی دارند:
1. کلیسای تثلیث (مرکزی)
این بخش که بلندترین برج کلیسا را تشکیل می‌دهد، به تثلیث مقدس اختصاص یافته است. گنبد طلایی رنگ این بخش به ارتفاع 47.5 متر می‌رسد و فضای داخلی آن با نقاشی‌های دیواری زیبا تزئین شده است.
2. هشت کلیسای جانبی
هر یک از این کلیساها به یک رویداد مهم در جنگ با قازان اختصاص یافته و نام یکی از saints را بر خود دارد. این کلیساها شامل:
- کلیسای ورود به اورشلیم
- کلیسای نیکلاس مقدس
- کلیسای سه اسقف
- کلیسای الکساندر سیرایی
- کلیسای وارلاام خوتینسکی
- کلیسای گریگوری روشنگر
- کلیسای سیپریان و یوستینا
- کلیسای تثلیث
3. گالری‌های ارتباطی
شبکه‌ای از راهروها و گالری‌های باریک و مارپیچ این کلیساها را به هم متصل می‌کند. دیوارهای این گذرگاه‌ها با نقاشی‌های دیواری قرن 16 و 17 تزئین شده‌اند.
4. برج ناقوس
این برج که در قرن 17 به مجموعه اضافه شد، خانه ناقوس‌های تاریخی کلیسا است که برخی از آنها به قرن 16 بازمی‌گردند.
نکات جالب درباره سنت باسیل
- کلیسا در اصل سفید رنگ بود با گنبدهای طلایی. رنگ‌های امروزی در قرن 17 به آن اضافه شدند.
- ناپلئون بناپارت در سال 1812 دستور تخریب کلیسا را داد، اما باران ناگهانی باعث خاموش شدن فتیله‌های مواد منفجره شد.
- در دهه 1930، استالین قصد تخریب کلیسا را داشت تا راه را برای رژه‌های نظامی باز کند، اما معمار پیوتر بارانوفسکی با ایستادگی خود مانع این کار شد.
- هیچ دو گنبدی در این کلیسا شبیه به هم نیستند. هر کدام طرح و الگوی منحصر به فردی دارند.
بازدید از کلیسای سنت باسیل مسکو
امروزه کلیسای سنت باسیل به موزه تبدیل شده و یکی از پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری مسکو است. برای بازدید از این شاهکار معماری بهتر است به نکات زیر توجه کنید:
ساعات بازدید
• 1 ژوئن تا 31 اوت: هر روز از 10 صبح تا 7 عصر
• 1 سپتامبر تا 9 مه: هر روز از 11 صبح تا 5 عصر
هزینه بلیط
• بزرگسالان: 1000 روبل
• دانشجویان: 500 روبل
• کودکان زیر 16 سال: رایگان
نکات مهم
– عکاسی در داخل کلیسا با فلش ممنوع است.
– پله‌های برخی از برج‌ها بسیار باریک و شیبدار هستند.
– بهترین زمان برای عکاسی از نمای بیرونی، صبح زود یا غروب آفتاب است.
– در زمستان، کف میدان سرخ بسیار لغزنده می‌شود.
چرا باید از سنت باسیل مسکو بازدید کرد؟
کلیسای سنت باسیل تنها یک بنای تاریخی نیست، بلکه تجسمی از روح و هویت روسیه است. این بنا:
- نماد مقاومت و عظمت روسیه است
- یکی از شاهکارهای بی‌نظیر معماری جهان محسوب می‌شود
- تلفیقی استثنایی از هنر، تاریخ و مذهب را ارائه می‌دهد
- تجربه‌ای فراموش‌نشدنی از فضای قرون وسطایی روسیه را ایجاد می‌کند
“هیچ بنایی در جهان شبیه سنت باسیل نیست. این کلیسا نه با معیارهای معماری کلاسیک، بلکه با معیارهای یک رویای کودکانه ساخته شده است.” – ولادیمیر پوزنر، روزنامه‌نگار روس
سخن پایانی
کلیسای جامع سنت باسیل مسکو بیش از چهار قرن است که به عنوان نماد مقاومت، ایمان و هنر روسیه پابرجاست. این بنای خارق‌العاده که روزگاری یادبود پیروزی‌های نظامی بود، امروز به نماد صلح و زیبایی تبدیل شده است. گنبدهای رنگارنگ آن همچون شعله‌هایی به سوی آسمان، داستان‌های بی‌شماری را در خود نهفته دارند که منتظرند برای بازدیدکنندگان روایت شوند.
هر مسافری در سفر به روسیه، حتی برای یک بار هم که شده باید زیر سایه این بنای شگفت‌انگیز بایستد و زیبایی خیره‌کننده آن را از نزدیک تجربه کند. سنت باسیل تنها یک کلیسا نیست، بلکه قلب تپنده تاریخ و فرهنگ روسیه است. امیدواریم از مطالعه کلیسای جامع سنت باسیل لذت برده باشید و با دیدگاه ارزشمند خود، نارون را در ارائه محتواهای گردشگری مفید یاری نمایید.
منبع: ExpresstoRussia.com
