چکدرمه، یکی از غذاهای سنتی و محبوب ترکمننشینهای گلستان، از جمله گرگان، بندر ترکمن، آق قلا و گنبد کاووس است. این خوراک خوشمزه که به نامهای چکدیرمه یا چگدیرمه نیز شناخته میشود قدمتی بیش از هزار سال دارد. چکدرمه نه تنها نمادی از فرهنگ و تاریخ این قوم است، بلکه در دنیای گردشگری غذا نیز جایگاه ویژهای دارد.این غذا را میتوان به عنوان اتصالدهنده مردم به سنتهای خود در نظر گرفت.
چکدرمه فقط یک غذا نیست بلکه تجربهای فرهنگی است که در آن عطر و طعم زندگی ترکمنها گنجانده شده است. این مقاله به بررسی تاریخچه، انواع و روش تهیه چکدرمه میپردازد و همچنین نگاهی به فرهنگ غذایی ترکمنها و اهمیت مهماننوازی در این جامعه خواهد داشت. با توجه به غنای فرهنگی و تاریخی چکدرمه، میتوان آن را به عنوان یک جاذبه گردشگری غذایی در سفر به استان گلستان تجربه کرد.
از لینک مقابل، میتوانید برنامه زمانی تورهای طبیعت گردی داخلی نارون را بررسی کنید و تور ترکمن صحرا، جزو یکی از پرطرفدارترین تورهای گلستان نارون به شمار می رود. در این مقاله از مجله گردشگری نارون، به بررسی چکدرمه میپردازیم.
چکدرمه؛ غذایی با طعم تاریخ
خوردن غذاهای محلی و سنتی همیشه یکی از جذابترین و به یادماندنیترین بخشهای هر سفر است. در میان ترکمنها، غذا نه تنها یک وعدهی غذایی، بلکه نشاندهندهی مهماننوازی و فرهنگ غنی آنهاست. این غذا با ترکیب گوشت، برنج و ادویهجات طعمی دلپذیر دارد و به طور سنتی در یک دیگ چدنی به نام (قازان) پخت میشود (قرنجیک، 1400).
تاریخچه چکدرمه به هزاران سال پیش برمیگردد. ترکمنها به عنوان یک قوم عشایری، در گذشته به دامداری و کشاورزی مشغول بودهاند و نیاز به غذایی پرکالری و مغذی برای تأمین انرژی روزانه خود داشتند (حسینی، 1399).جالب است بدانید که این غذا تا حدی به استامبولی پلو شباهت دارد، اما با عطر و طعم خاص خود،تجربه متفاوتی را برای شما رقم میزند.
چکدرمه و فرهنگ ترکمن
غذا در فرهنگ ترکمنها تنها یک نیاز فیزیکی نیست؛ بلکه بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی آنهاست. در واقع غذاهای محلی به نوعی اتصالدهنده مردم به سنتهای خود هستند. در مراسمهای مختلف، چکدرمه به عنوان یک غذای اصلی و مهماننوازانه تهیه میشود (محمودی، 1401).
انواع چکدرمه
چکدرمه به چندین نوع مختلف تقسیم میشود که هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند:
چکدرمه گوشت
این نوع چکدرمه معمولاً با گوشت گردن گوسفند که در اصطلاح ترکمنی «اوجه» میگویندتهیه میشود وطعم بسیار خوشمزهای دارد (نادری، 1398).
چکدرمه پرنده شکم پر
این نوع از چکدرمه با استفاده از انواع پرندگان مانند اردک یا بلدرچین تهیه میشود و شکم پرنده با موادی چون آلو و هویج پر میشود (زارعی، 1402).
چکدرمه ماهی شکم پر
این نوع چکدرمه مخصوص فصل سرماست و با انواع ماهیها تهیه میشود. چکدرمه با ماهی خاویاری طعمی بینظیر دارد در اصطلاح ترکمنی « یاهانا» میگویند (احمدی، 1397).
چکدرمه هویج
این نوع از چکدرمه بدون گوجه فرنگی تهیه میشود و مقدار زیادی هویج در آن استفاده میشود و کنار گوشت کشمش هم سرو میشود. این نوع از چکدرمه بیشتر در کشور ترکمنستان رایج است. (یوسفی، 1400)
طرز تهیه چکدرمه
طرز تهیه چکدرمه ساده است. پیاز را خرد کرده و تفت میدهند سپس گوشت و رب و گوجه و ادویهجات را اضافه میکنند و بعد از پختن، برنج را اضافه میکنید تا همه مواد با هم ترکیب شوند (قرنجیک، 1400).
گردشگری غذا و چکدرمه
غذاهای محلی همیشه یکی از جذابترین بخشهای سفر هستند. گردشگران میتوانند با سفر به ترکمن صحرا، علاوه بر لذت بردن از زیباییهای طبیعی، طعم واقعی چکدرمه را نیز بچشند (محمودی، 1401).با گذر زمان و تغییر سبک زندگی مردم، طرز تهیه چکدرمه نیز دستخوش تغییراتی شده است. امروزه توجه بیشتری به مواد اولیه سالم و کمچرب وجود دارد (احمدی، 1397).
گلستان با مناظر طبیعی بکر و زیبا، یکی از مقاصد محبوب برای طبیعتگردان است. گردشگران میتوانند در کنار لذت بردن از طبیعت، از غذاهای محلی چون چکدرمه نیز بهرهمند شوند (نادری، 1398).گردشگری غذایی میتواند به رونق اقتصادی مناطق محلی کمک کند و باعث معرفی فرهنگهای مختلف شود (شریفی، 1398).
تأثیرات اجتماعی چکدرمه
چکدرمه نه تنها یک غذای خوشمزه است بلکه نمایانگر فرهنگ غنی ترکمنها نیز محسوب میشود و باعث تقویت روابط اجتماعی در بین اعضای خانواده و جامعه میشود و عموما این غذا در مراسم مهم و جهت عزیز شمردن مهمانان سرو میشود (زارعی، 1402).آداب و رسوم مرتبط با تهیه و سرو چکدرمه در خانوادههای ترکمنی نشاندهنده اهمیت این غذا در زندگی روزمره آنهاست (قرنجیک، 1400). مهماننوازی یکی از اصول اساسی فرهنگ ترکمنهاست. چکدرمه به عنوان یک غذای مهمانی، نشاندهنده احترام و محبت به مهمانان است (شریفی، 1398).
سخن پایانی
چکدرمه نه تنها یک غذای خوشمزه است بلکه نمایانگر فرهنگ غنی ترکمنها نیز محسوب میشود. تجربه طعم این غذا در سفر به ترکمن صحرا فرصتی برای آشنایی با آداب و رسوم این قوم خواهد بود. پس اگر به دنبال یک تجربهی بینظیر در سفر به ترکمن صحرا هستید، حتماً چکدرمه را در لیست خود قرار دهید و از طعم واقعی سنت و فرهنگ ترکمنها لذت ببرید! امیدواریم از مطالعه محتوای چکدرمه لذت برده باشید و با دیدگاه ارزشمند خود، نارون اکوتور را در ارائه محتواهای گردشگری مفید یاری نمایید.
منابع:
- احمدی، نسرین. (1397). “آشپزی سنتی ترکمن”. انتشارات پارسیس.
- حسینی، علی. (1399). “تاریخچه خوراک در ایران”. مجله تاریخ اجتماعی.
- شریفی، مهدی. (1398). “فرهنگ غذایی ترکمنها”. مجله پژوهشهای فرهنگی.
- زارعی، مهسا. (1402). “تأثیرات گردشگری بر فرهنگ غذایی”. مجله علوم اجتماعی.
- قرنجیک، حمیدرضا. (1400). “تاریخچه غذاهای سنتی”. انتشارات آوای پارسی.
- نادری، سمیرا. (1398). “تحلیل فرهنگی غذاهای سنتی”. مجله مطالعات فرهنگی.
- یوسفی، مریم. (1400). “غذاهای محلی و تأثیر آن بر گردشگری”. فصلنامه جغرافیا.
- محمودی، فاطمه. (1401). “فرهنگ غذایی اقوام ایرانی”. مجله فرهنگ و هنر
- رحیمی، سارا. (1400). “غذاهای سنتی ایران”. انتشارات دانشگاه تهران
- کرمی، امیرحسین. (1400). “غذاهای محلی: جاذبههای گردشگری”. فصلنامه گردشگری.
- قاسمی، رضا. (1402). “سنتهای غذایی اقوام ایرانی”. انتشارات آوای نور.
- زارعی، امیرحسین. (1399). “چالشهای گردشگری غذایی”. مجله پژوهشهای اجتماعی.
