در قلب آفریقا، جایی که طبیعت خشن و زیبا در هم می‌آمیزد، قبیله‌ای زندگی می‌کند که قرن‌هاست با سنت‌های منحصر به فرد خود، جهان را شگفت‌زده کرده است. قبیله مورسی، با فرهنگ غنی و آیین‌های رمزآلود، نه تنها نمادی از مقاومت در برابر تغییرات جهان مدرن است، بلکه گنجینه‌ای از تاریخ و هویت انسانی را در خود حفظ کرده است و گردشگران بسیاری را به تور اتیوپی جذب می کند.
این قبیله، با لب‌های تزئین‌شده به صفحات گلی و مردان جنگجویی که با چوب‌های دانگا به نبرد می‌پردازند، داستانی از زندگی را روایت می‌کند که در آن انسان و طبیعت در هماهنگی کامل به سر می‌برند. بیایید به دنیای مورسی‌ها سفر کنیم و از نزدیک با شیوه زندگی، اعتقادات و چالش‌های آنها آشنا شویم.
قبیله مورسی کجاست؟
قبیله مورسی، یک گروه قومی دامدار در اتیوپی است. قلمرو آنها که حدود ۲۰۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد، در منطقه جنوب دره اومو واقع شده است، تقریباً بین رودخانه‌های اومو و ماگو، نزدیک به مرز سودان جنوبی. بر اساس سرشماری ملی سال ۲۰۰۷، ۷۵۰۰ نفر از قوم مورسی وجود دارند که ۴۴۸ نفر از آنها در مناطق شهری زندگی می‌کنند. خانه مورسی‌ها، که توسط کوه‌ها بین رودخانه اومو و شاخه آن، ماگو احاطه شده، یکی از دورافتاده‌ترین مناطق کشور اتیوپی است. به دلیل شرایط آب‌وهوایی، آنها دو بار در سال بین ماه‌های زمستان و تابستان کوچ می‌کنند. آنها گله‌داری می‌کنند و در امتداد سواحل رودخانه اومو کشاورزی می‌کنند.
همسایگان و زبان
همسایگان آنها شامل قوم‌های بانا، بودی، کارو، کوگو، نیانگاتوم و سوری هستند. آنها به زبان مورسی به عنوان زبان مادری صحبت می‌کنند که به عنوان زبانی سورمیک طبقه‌بندی می‌شود، شاخه‌ای از خانواده زبان‌های نیلوصحرایی. دوئل‌های تشریفاتی (تگین)، شکلی از خشونت مردانه آیینی، فعالیتی بسیار ارزشمند و محبوب در میان مردان مورسی، به‌ویژه مردان مجرد، و نشانه‌ای کلیدی از هویت مورسی است. مجموعه‌های سنی یک ویژگی سیاسی مهم هستند، جایی که مردان در مجموعه‌های سنی نام‌گذاری شده قرار می‌گیرند و در طول زندگی خود از چندین “رده سنی” عبور می‌کنند؛ زنان متاهل نیز همان وضعیت رده سنی همسران خود را دارند.
آیین‌ها و سنت‌ها
مردان پس از کشتن یک دشمن، خراش‌های سبکی روی شانه‌های خود ایجاد می‌کنند و الگوهای هندسی روی سر خود می‌تراشند. در طول رقص‌ها و مراسم، تقریباً هر قسمت از بدن خود را با رنگ سفید گچی تزئین می‌کنند. مردان جوان مجرد به تمرین مبارزات چوبی گروهی می‌پردازند. برنده روی تیرک‌هایی حمل می‌شود تا به دخترانی که در کنار میدان منتظرند برسد، و آنها تصمیم می‌گیرند که کدام یک از آنها از او درخواست ازدواج کند.
وقتی یک دختر مورسی به سن ۱۵ یا ۱۶ سالگی می‌رسد، لب پایین او سوراخ می‌شود تا بتواند یک صفحه لب بپوشد. هرچه صفحه لب بزرگ‌تری را تحمل کند، گاوهای بیشتری به عنوان مهریه برای پدرش به ارمغان می‌آورد. این “زیور” منحصر به فرد صورت که استفاده می‌کنند، حتی برای مردم بومی نیز کاملاً غیرعادی است. موضوع این است که لب پایین دختران این قبیله در سنین پایین بریده می‌شود. آنها شروع به قرار دادن قطعات چوب در لب می‌کنند، هر بار با قطر بزرگ‌تر و بزرگ‌تر.
زندگی و فرهنگ قبیله مورسی
زندگی برای مورسی‌ها اغلب سخت و گاهی خطرناک است. اما آنها یاد گرفته‌اند که خوب زندگی کنند و زمان زیادی برای استراحت، گپ‌زدن، موسیقی و شایعه‌پراکنی دارند. آنها سنت شفاهی غنی‌ای دارند که از طریق آن تاریخ، دانش فلسفی و داستان‌های اخلاقی خود را حفظ و منتقل می‌کنند. برای مورسی‌ها، دین و درمان به شدت به هم مرتبط هستند. دانش بیماری و امر مقدس از تجربیات مردم از جهان طبیعی و اجتماعی نشأت می‌گیرد. کشیش‌ها زمینه را برای یک جامعه سالم فراهم می‌کنند و این کشیش‌ها و همچنین اعضای خانواده‌های آیینی کوچک‌تر هستند که برای درمان بیماری‌های همه‌گیر، خشکسالی و آفات محصولات به آنها مراجعه می‌شود.
حقایق جالب درباره قبیله مورسی
- آنها به دلیل تعداد دام‌هایی که به ازای هر نفر دارند، یکی از ثروتمندترین قبایل دره اومو محسوب می‌شوند.
- امروزه، چوب دو متری “دانگا” به‌طور فزاینده‌ای با تفنگ‌های AK-47 به عنوان نشانه‌ای از ثروت جایگزین می‌شود.
- خراش‌اندازی روی شانه چپ به عنوان یک آیین گذار برای مردان به بزرگسالی انجام می‌شود. زنان نیز می‌توانند طرح‌های مشابهی روی سینه و بازوهای خود داشته باشند.
- بر اساس ازدواج‌های قبیله مورسی، ازدواج‌های اجباری یا ربودن و ازدواج‌های ارثی پذیرفته شده‌اند، البته ازدواج‌های توافقی نیز رایج است.
- مردان خود را به‌نام رنگ گاو مورد علاقه‌شان و زنان را به‌نام طرح‌های روی حیوان وحشی مورد علاقه‌شان نام‌گذاری می‌کنند.
- مردان نمی‌توانند ازدواج کنند مگر اینکه در یک نبرد دانگا (مبارزه چوبی شدید) پیروز شوند تا قدرت خود را به زنان ثابت کنند.
- زنان را می‌توان از طریق صفحه‌های لب و صفحه‌های گلی روی گوش‌هایشان تشخیص داد.
- رژیم غذایی آنها نوعی فرنی خشک است که از سورگوم یا ذرت تهیه می‌شود و با شیر و خون گاو تکمیل می‌شود.
- برخی از گاوهای گله در واقع به عنوان “گاوهای باارزش” تزئین می‌شوند، با شاخ‌هایی که به سمت داخل پیچیده شده‌اند و پوست‌هایی که با طرح‌های پیچیده خراش داده شده‌اند.
- کلبه‌ها، مانند هر جامعه نیمه‌کوچ‌نشین دیگر در آفریقا، نیمه‌دائمی هستند و از چوب با سقف‌های علفی ساخته می‌شوند.
مورسی‌ها همچنین سنت درمانی دارند که حول محور قدرت زنان شفابخش است. دین مردم مورسی به عنوان جان‌گرایی (آنیمیسم) طبقه‌بندی می‌شود، اگرچه یک ایستگاه مذهبی در گوشه شمال شرقی سرزمین مورسی وجود دارد که آموزش و مراقبت‌های پزشکی اولیه ارائه می‌دهد.
سخن پایانی
قبیله مورسی، با همه زیبایی‌ها و چالش‌هایش، یادآوری است از تنوع شگفت‌انگیز فرهنگ‌های انسانی در سراسر جهان. آنها به ما نشان می‌دهند که چگونه انسان‌ها می‌توانند در هماهنگی با طبیعت زندگی کنند و چگونه سنت‌ها و آیین‌ها می‌توانند هویت یک جامعه را شکل دهند. اما در عین حال، مورسی‌ها با تهدیدهای جهان مدرن روبرو هستند؛ تهدیدهایی که ممکن است شیوه زندگی آنها را برای همیشه تغییر دهد.
شاید زمان آن رسیده باشد که به این سوال فکر کنیم: چگونه می‌توانیم به حفظ این گنجینه‌های فرهنگی کمک کنیم، بدون آنکه هویت و استقلال آنها را زیر سوال ببریم؟ داستان مورسی‌ها نه تنها داستان یک قبیله، بلکه داستان همه ماست؛ داستان انسان‌هایی که در جست‌وجوی معنا و هویت در این جهان پهناور هستند. امیدواریم از مطالعه معرفی قبیله مورسی اتیوپی لذت برده باشید و با دیدگاه ارزشمند خود، نارون را در ارائه محتواهای گردشگری مفید یاری نمایید.
منابع: AtlasOfHumanity.com
