قلعه بهلا، یکی از برجسته‌ترین و کهن‌ترین آثار تاریخی عمان، در دل واحهٔ بهلا و در منطقهٔ داخلیهٔ این کشور قرار دارد. این قلعهٔ باعظمت، با دیوارهای خشتی مستحکم و برج‌های بلند، نمادی از تاریخ غنی و فرهنگ پربار عمان است که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است. موقعیت استراتژیک این قلعه، بر فراز تپه‌ای میان کوه و دره، نشان از اهمیت سوق‌الجیشی آن در دوران‌های گذشته دارد. این قلعه در نزدیکی شهر نیزوا قرار دارد که از مقاصد تور عمان می باشد. با معرفی کامل قلعه بهلا عمان همراه ما باشید.
قلعه بهلا کجاست؟
قلعه بهلا در شهر بهلا، یکی از شهرهای تاریخی و زیبا در استان داخلیهٔ عمان، واقع شده است. این شهر در ۲۰۰ کیلومتری مسقط، پایتخت عمان، قرار دارد و به‌عنوان واحه‌ای در دل صحرای عمان و یکی از برترین جاهای دیدنی عمان شناخته می‌شود. موقعیت جغرافیایی این قلعه، در مسیر تجاری بین شهرهای عبری و نزوی، اهمیت آن را در تبادلات بازرگانی و نظامی افزایش داده است.
تاریخچه قلعه بهلا عمان
قلعهٔ بهلا، با تاریخچه‌ای چند هزار ساله، نمادی از قدرت، فرهنگ و تمدن عمان است. این قلعه که در دوران‌های مختلف نقش‌های گوناگونی ایفا کرده، امروزه به‌عنوان یک میراث جهانی، درخشش ویژه‌ای در تاریخ عمان دارد. ترکیبی از معماری بی‌نظیر، سیستم‌های دفاعی قدرتمند، و داستان‌های اسرارآمیز، این قلعه را به یکی از ارزشمندترین و جذاب‌ترین آثار تاریخی منطقه تبدیل کرده است. بازدید از این قلعه، سفری به اعماق تاریخ است که تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای هر گردشگری رقم خواهد زد.
پایه‌های اولیهٔ قلعهٔ بهلا به دوران تمدن‌های باستانی بازمی‌گردد و نخستین شواهد از سکونت در این منطقه به هزارهٔ سوم پیش از میلاد مربوط می‌شود. در آن دوران، بهلا به‌عنوان یکی از مراکز مهم تجاری و کشاورزی در منطقهٔ داخلی عمان مطرح بود. در آن زمان، ساختارهای اولیهٔ قلعه از مصالح بومی مانند سنگ و خشت ساخته شده بودند و به‌تدریج با توسعهٔ شهر، بر اهمیت استراتژیک آن افزوده شد.
دورهٔ قبیلهٔ بنی نبهان (قرن ۱۲ تا قرن ۱۵ میلادی)
یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخی قلعهٔ بهلا، دوران حکومت قبیلهٔ بنی نبهان است که از قرن ۱۲ تا پایان قرن ۱۵ میلادی بر بخش‌های وسیعی از عمان حکومت می‌کردند. بنی نبهان این قلعه را به مقر حکومتی خود تبدیل کرده و به‌عنوان یک پایگاه نظامی و سیاسی از آن استفاده کردند. در این دوره، بسیاری از دیوارها و استحکامات قلعه گسترش یافت و برج‌های دفاعی به آن اضافه شد.
حکومت یعاربه (قرن ۱۷ میلادی)
در قرن ۱۷، سلسلهٔ یعاربه که نقش مهمی در مقابله با استعمارگران پرتغالی داشتند، توجه ویژه‌ای به تقویت و بازسازی قلعهٔ بهلا نشان دادند. یعاربه که در تاریخ عمان به‌عنوان یکی از قدرتمندترین حکومت‌ها شناخته می‌شوند، نه‌تنها قلعه را به‌عنوان یک مرکز فرماندهی نظامی استفاده کردند، بلکه بخش‌هایی از آن را نوسازی کرده و سازه‌های جدیدی را به آن افزودند.
دورهٔ آل بوسعید و تغییرات قرن ۱۹
در قرن ۱۹، حکومت آل بوسعید که بنیان‌گذار عمان مدرن بودند، بر این قلعه تسلط یافتند و در جهت بهبود و توسعهٔ آن تلاش کردند. در این دوره، بخش‌هایی از قلعه که در طول سال‌ها تخریب شده بود، بازسازی شد و فضای داخلی آن برای استفاده‌های جدید اصلاح گردید. علاوه بر این، سیستم آبیاری سنتی منطقه (فلج‌ها)، که یکی از پیچیده‌ترین سیستم‌های آبیاری در عمان است، در اطراف قلعه توسعه یافت.
افول و بازسازی در قرن ۲۰ و ۲۱
با ورود به قرن ۲۰، اهمیت نظامی قلعهٔ بهلا کاهش یافت و بخش‌هایی از آن به مرور زمان دچار تخریب شد. اما با توجه به اهمیت تاریخی و فرهنگی آن، دولت عمان پروژه‌های مرمتی گسترده‌ای را برای احیای این اثر تاریخی آغاز کرد. در سال ۱۹۸۷، سازمان یونسکو قلعهٔ بهلا را به‌عنوان یک میراث جهانی ثبت کرد و این امر سبب شد که تلاش‌های گسترده‌تری برای حفظ و مرمت این قلعه صورت گیرد.
افسانه‌های مرتبط با قلعهٔ بهلا
یکی از جذاب‌ترین جنبه‌های قلعهٔ بهلا، داستان‌ها و افسانه‌های محلی است که دربارهٔ آن روایت می‌شود. برخی از اهالی منطقه معتقدند که این قلعه توسط جن‌ها ساخته شده است و قدرت‌های ماورایی در شکل‌گیری آن نقش داشته‌اند. بر اساس افسانه‌های قدیمی، نیروهای جادویی شبانه در ساخت دیوارهای قلعه دخالت داشته و هنگام طلوع خورشید ناپدید می‌شدند.
همچنین، برخی از روایت‌ها حکایت از آن دارند که قلعهٔ بهلا در گذشته پناهگاهی برای جادوگران بوده و همین موضوع باعث شده که داستان‌های بسیاری در مورد ارتباط آن با سحر و جادو شکل بگیرد. این افسانه‌ها، علاوه بر جذابیت تاریخی قلعه، آن را به یکی از رمزآلودترین مکان‌های عمان تبدیل کرده‌اند.
معماری قلعه بهلا
معماری قلعه بهلا نمایانگر یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های معماری سنتی عمان است. این دژ با دیوارهای بلند خشتی و برج‌های متعددی که در نقاط مختلف آن قرار گرفته‌اند، از استحکام و دوام بالایی برخوردار است. طراحی این قلعه به‌گونه‌ای است که با استفاده از مصالح بومی مانند خشت و سنگ، محیطی مقاوم در برابر شرایط سخت اقلیمی منطقه ایجاد کرده است.
قلعهٔ بهلا از سه بخش اصلی تشکیل شده است: القصبه، بیت الحدیث و بیت الجبل. القصبه قدیمی‌ترین بخش قلعه است که در جانب شرقی آن واقع شده و با بنایی پنج طبقه و مجموعه‌ای از اتاق‌ها، نشان‌دهندهٔ قدمت و اهمیت تاریخی آن است. بیت الحدیث بخشی است که توسط دولت یعاربه به قلعه اضافه شد و نشان‌دهندهٔ توسعهٔ قلعه در دوره‌های بعدی است. بیت الجبل جدیدترین بخش قلعه است که قدمت آن به قرن ۱۸ بازمی‌گردد و نشان‌دهندهٔ ادامهٔ استفاده و اهمیت قلعه در دوره‌های مختلف تاریخی است.
دیوارهای قلعه به طول ۱۲ کیلومتر، با ارتفاع و ضخامت قابل‌توجه، نشان‌دهندهٔ اهمیت دفاعی و استراتژیک آن در دوران‌های گذشته است. این دیوارها با برج‌ها و استحکامات متعدد، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که امکان دیده‌بانی و دفاع مؤثر را فراهم می‌کردند. همچنین، درون قلعه، فضاهای متعددی مانند مساجد، چاه‌ها و انبارها وجود دارد که نشان‌دهندهٔ زندگی و فعالیت‌های روزمره درون قلعه است.
چرا از قلعه بهلا بازدید کنیم؟
بازدید از قلعهٔ بهلا فرصتی بی‌نظیر برای آشنایی با تاریخ، فرهنگ و معماری عمان است. این قلعه با تاریخچهٔ غنی و معماری شگفت‌انگیز خود، نمایانگر دوره‌های مختلف تاریخی و تحولات معماری در این سرزمین است.
علاوه بر این، افسانه‌ها و داستان‌های مرتبط با قلعه، جذابیت آن را برای بازدیدکنندگان افزایش می‌دهد. داستان‌هایی از جن‌ها و نیروهای ماوراء طبیعی که با این قلعه پیوند خورده‌اند، تجربهٔ بازدید را برای علاقه‌مندان به ماوراء طبیعی و تاریخ، هیجان‌انگیزتر می‌کند.
همچنین، موقعیت جغرافیایی قلعه در واحهٔ بهلا، با مناظر طبیعی زیبا و چشم‌اندازهای خیره‌کننده، تجربهٔ بازدید را دلپذیرتر می‌کند. ترکیب تاریخ، فرهنگ، معماری و طبیعت در این مکان، آن را به یکی از مقاصد برجستهٔ گردشگری در عمان تبدیل کرده است.
سخن پایانی
قلعه بهلا، با تاریخچهٔ کهن، معماری بی‌نظیر و افسانه‌های جذاب، یکی از گنجینه‌های فرهنگی و تاریخی عمان محسوب می‌شود. بازدید از این قلعه نه‌تنها سفری به اعماق تاریخ، بلکه تجربه‌ای فراموش‌نشدنی از شگفتی‌های معماری و داستان‌های اسرارآمیز است. اگر به تاریخ و فرهنگ عمان علاقه‌مند هستید، قلعهٔ بهلا یکی از مقاصدی است که نباید از دست بدهید. امیدواریم از مطالعه معرفی قلعه بهلا عمان لذت برده باشید و با دیدگاه ارزشمند خود، نارون اکوتور را در ارائه محتواهای گردشگری مفید یاری نمایید.
منابع: whc.unesco.org
